Celal Abbas Ocak Tarihi Secereler-2( Erzincan/Kemah/Çağlayan/Kalecik)

 

Celal Abbas Ocak tarihi – Secereler-2-

Celal Abbas Ocağı Erzincan kolu tarihi üzerine Ocak Seyyidleri ve ileri gelenlerinin anlatımına göre;

Celal Abbas Ocağı Erzincan kolunun kökeni, gerek Ocağın ileri gelenlerinin söylemleri ve gerekse Osmanlı arşivleri doğrultusunda El-Aziz (Elazığ) Merkez Köylerinden Mığı (Sedeftepe) köyünden gelindiği ortaya çıkmaktadır. Nitekim halen El-Aziz (Elazığ) Mığı Köyünde oldukça kalabalık Celal Abbas ocağı mensupları, dedeleri ve talipleri vardır. Ve aktif bir cem evi de mevcuttur.

Celal Abbas Ocağı Erzincan Kolu Tarihi

Ocağın Erzincan kolunun kökeni Tunceli Ovacık Kedek köyüne (Koyun gölü) dayanır. Gerek Osmanlı arşivleri incelediğinde ve gerekse Kedek (Koyun gölü)’den yakın zamanda Hakk’a yürüyen İmam Göğen  ( Ölüm: 14 Eylül 2020) Dedemizin anlatımları;

3

İMAM GÖĞEN DEDE (Ö: 14 Eylül 2020)

Ocağın Erzincan kolunun Ovacık Kedek köyüne 1500’lü yılların başında  El- Aziz ( Elazığ) üzerinden gelindiği yönündedir. Yalınız bunun ilk değil ikinci veya üçüncü geliş olduğu yönünde de anlatımlar mevcuttur.

Celal Abbas Ocağı’nın 1500’lü yıllarda ayrılış nedenlerinin ise özellikle, Osmanlı/Safevi (Yavuz- Şah İsmail) çatışması olduğu düşünülebilir.  Söz konusu dönem incelendiğinde bölgenin çoğunluğunun Alevi/Kızılbaş olduğu ve Alevi   Pirlerinin Erzincan Sarıkaya mevkiinde Şah İsmail ile Alevi/Kızılbaş Türk devleti Kurmak amacı ile toplandıkları buna karşın Osmanlı Sultanı Yavuz Sultan Selim’in Bölgeyi Şafii Kürt beylerinin yönetimine verdiği bilinmektedir. Özellikle bu tarihlerde İdris-i Bitlisi, Alevi/ Kızılbaş katliamlarına giriştiği, birçok sürgünlerin ve katliamların, trajedilerin yaşandığı herkesin kabul ettiği bir vakıadır.

Celal Abbas Ocağı’nın Kedek Tarihi üzerine ikinci benzer anlatım ise, Ocağın Erzincan kolu üzerinden Çorum’a yerleşen Seydali (Seyyid Ali) CEYHAN Dede’nin anlatımına dayanır. Seydali CEYHAN dede’de, Celal Abbas Ocağı Erzincan kolunun Elazığ üzerinden birden fazla kez gelindiğini ve Ovacık/Kedek köyünden Erzincan’a ve diğer illere göç ettiklerini ifade etmektedir.

Tunceli Ovacık/Kedek Köyünden Erzincan’a ise iki ayrı koldan ve değişik zamanlarda geçiş yapılmıştır. Bunlardan ilkinin Kemah ve İliç ilçeleri üzerinden olduğu kabul edilir. Nitekim Celal Abbas Ocağının,  Kemah/ Terkiloh köyünde yerleşik, Hamza ÖZYILDIRIM Dede ve İliç/Nordun’lu  Zeynelabidin ÜLKER Dedelerin anlatımları ile İmam Göğen Dede’nin anlatımları benzeşmektedir.

ÖZYILDIRIM ve ÜLKER  Dedelerin anlatımlarına göre; 1700’lü yılların sonlarında, O tarihlerde Ovacık Kedek Köyü Celal Abbas Ocağı ileri gelenlerinden Hacı Mahmut Dede  ve ailesinin, Mercan boğazını takip ederek Erzincan bölgesine geçildiğini, Hacı Mahmut Dede’nin burada evlendiğini İbrahim Çelebi ve Mahmut Çelebi isimli iki oğlu olduğunu ve  Bu soy üzerinden yürüyen soyun,  yukarı ve aşağı Hacı Mahmut Dede Takım ailelerinin oluştuğunu söyleyebiliriz. Nitekim Osmanlı Nüfus kayıt arşivleri incelendiğinde anlatımların benzeştiği görülmüştür.

Celal Abbas Ocağı’nın Kemah kolunda yer alan bir başka seyyid nesli aileler ise, Ejdar Dede ve Yusuf dede takımıdır. Bu seyyid nesli ocak zadelerin soyu da Ovacık Kedek köyüne dayanmak ile birlikte farklı zamanlarda ayrılmışlardır. 

Tunceli Ovacık/ Kedek Köyünden son ayrılış ise, 1800’lü yılların sonlarına rastlamaktadır. 1800’lü yılların sonlarına rastlayan bu dönem Osmanlı İdaresinin zayıfladığı, Dersim bölgesindeki Ağaların Seyyidler üzerine olan baskıları, Kürt ve Ermeni isyanlarının olduğu kaotik bir dönemdir. Söz konusu dönemde 2. Abdülhamid’in (Hamidiye Alayları) Alevi/Kızılbaş ve Ermeniler üzerine Şafii kürt beylerini   gönderdiği tarihsel gerçeklerdir. Ve yine bölge halkının şafaklı olarak adlandırdığı, Şafii inancına mensup Kürt beylerinin baskıları yanında Feodal ağalık düzeninin de yerel halk ve seyitler üzerinde oldukça etkili olduğu, o dönem yaşlılarının anlatımlarıdır.

Celal Abbas Ocağı mensubu Seyyid Celal HOROZ ve Hasan Horuz’un anlatımlarına göre; Ovacık/Kedek köyünden ilk olarak, Erzincan Kalecik köyüne sonrasında ise, Çağlayan köyüne gelinmiştir. Celal Abbas Ocağı’nın Kalecik/ Çağlayan kolu Seyyid Hüseyin (Sed Hüseyin) Seyyid Mü’min Dede ve Seyyid Halil ve İbrahim Dedeler üzerinden yürümüştür(1850/1950).  

Celal Abbas Ocağı Erzincan kolu soyadı kanunu çıktıktan sonra HOROZ/HORUZ soyadını almıştır. Ocak 1970’li yıllara kadar, aktif olarak Cem Erkanını yürütmüştür.  (Seyyid Zeynelabidin ( Seyyid Zeynal dede) Dede , Seyyid Mehmet Dede ve Seyyid Hüseyin , dedeler), 1950  sonrasında, ise Seyyid Cemal HORUZ, Seyyid Veli HORUZ dedeler, özellikle Günbağı ( Kismikor), Muğaçur ( Tatlısu) , Kadağan başta olmak üzere taliplerini ziyaret etmiş görgü cemleri yürütmüşlerdir.

Derleyen: Serkan HORUZ

KAYNAK:

1.     Celal Abbas Ocağı mensubu Seyyid Cengiz ERZİNCAN’nın saha araştırmaları, ses kaydı, notları ve Osmanlı nüfus arşivi tetkikleri

2.      Erzincan Çağlayan beldesi Celal Abbas Ocağı mensubu Seyyid Hasan HORUZ ve Celal HORUZ, İsmail HOROZ’un sözlü anlatımlarına dayanan notlar.